Tọa đàm “Bản quyền và phát triển bền vững ngành công nghiệp sáng tạo nội dung số”

Cuộc tọa đàm nằm trong chuỗi sự kiện nhân Ngày Sở hữu trí tuệ thế giới 26/4, Ngày Sách và Bản quyền thế giới 23/4, nhằm nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan cũng như khuyến khích các hoạt động trong lĩnh vực sáng tạo nội dung số.

Chương trình có sự tham gia của đại diện lãnh đạo Cục Bản quyền tác giả, Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia, Cục Điện ảnh cùng các chuyên gia, cộng đồng doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sáng tạo nội dung.

Phát biểu khai mạc, Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả Trần Hoàng nhấn mạnh: Năm nay, Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới đưa ra thông điệp “Sở hữu trí tuệ và các mục tiêu phát triển bền vững – xây dựng tương lai chung bằng đổi mới và sáng tạo”.

Trong bối cảnh phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, vai trò của sở hữu trí tuệ cũng ngày càng thể hiện rõ nét và là một yếu tố không thể thiếu trong nền kinh tế sáng tạo, đặc biệt là gắn với các mục tiêu phát triển bền vững. Đổi mới sáng tạo và sở hữu trí tuệ là trung tâm để giải quyết những thách thức toàn cầu, thúc đẩy tăng trưởng và phát triển của xã hội.

Theo số liệu khảo sát công bố năm 2021 của WIPO về đóng góp kinh tế của các ngành công nghiệp văn hóa dựa trên bản quyền thì tại các nước phát triển như Hoa Kỳ đóng góp này chiếm khoảng 11,99% GDP, Hàn Quốc là 9,89% GDP, Pháp là 7,02% GDP, Australia là 6,8% GDP, Singapore là 6,19%GDP, Canada là 6,15% GDP; các nước đang phát triển như Trung Quốc đóng góp này chiếm khoảng 7,35% GDP, Malaysia là 5,7% GDP và Thái Lan là 4,48% GDP, Indonesia là 4,11% GDP. Những số liệu này cho thấy việc bảo hộ hiệu quả bản quyền có vai trò quan trọng, góp phần phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của mỗi quốc gia.

Tại Việt Nam, qua số liệu ước tính, giá trị tăng thêm (giá hiện hành) của các ngành công nghiệp văn hóa đóng góp vào nền kinh tế năm 2018 ước đạt 5,82%; năm 2019 ước đạt 6,02%; năm 2020 và 2021 do ảnh hưởng của đại dịch nên số liệu có sự sụt giảm chỉ còn khoảng 4,32% và 3,92%; đến năm 2022 các ngành đã bắt đầu phục hồi và giá trị đóng góp có sự tăng trưởng ước đạt 4,04%. Giá trị sản xuất của các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam giai đoạn 2018-2022 đóng góp ước bình quân đạt 1,059 triệu tỷ đồng (tương đương khoảng 44 tỷ USD).

Hiện, các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đã có những bước phát triển mới về mặt nghệ thuật, công nghệ và cách thức tiếp cận công chúng; khía cạnh thương mại của các ngành công nghiệp văn hóa cũng được chú trọng đầu tư, phát triển. Làm tốt công tác bảo hộ bản quyền là một trong những yếu tố quan trọng để chúng ta xây dựng nền công nghiệp văn hóa phát triển lành mạnh, đủ sức cạnh tranh; đóng góp ngày càng nhiều vào GDP, tạo thêm việc làm và tăng kim ngạch xuất khẩu của đất nước.

Ông Phạm Thanh Tùng, Phó trưởng Phòng quản lý quyền tác giả, quyền liên quan và hợp tác quốc tế, Cục Bản quyền tác giả đã trình bày các vấn đề liên quan đến chính sách bản quyền, chính sách phát triển công nghiệp văn hoá và các công cụ hỗ trợ thúc đẩy bảo vệ bản quyền cho ngành công nghiệp sáng tạo nội dung số. Theo đó, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan ngày càng được chú trọng triển khai.

Nhằm tăng cường quản lý, thực thi về quyền tác giả, quyền liên quan đến môi trường số, Việt Nam đã trở thành thành viên của Hiệp ước WCT từ ngày 17/2/2022 và là thành viên của Hiệp ước WPPT từ ngày 1/7/2022. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng tích cực phối hợp Bộ Thông tin và Truyền thông trong công tác chuyển đổi số và thực thi bảo hộ quyền tác giả, quyền liên quan trên môi trường số. Các cơ quan quản lý và thực thi pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan được thi hành từ Trung ương đến địa phương, từng bước đưa pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan được thi hành trong đời sống.

Về chính sách phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, theo trưởng phòng Quản lý Công nghiệp văn hóa của Cục chia sẻ, Nhà nước đã cho ban hành nhiều chủ trương, đường lối chỉ đạo về xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc qua các Nghị quyết như: Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII, Nghị quyết Trung ương 9 khóa XI, Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Các cơ chế, chính sách trong các lĩnh vực: điện ảnh, nghệ thuật biểu diễn, du lịch văn hóa, thủ công mỹ nghệ, phần mềm trò chơi, thiết kế… được đề xuất cụ thể trong cuộc tọa đàm.

Theo ông Hoàng Đình Chung, Giám đốc Trung tâm Bản quyền số (thuộc Hội Truyền thông số Việt Nam), công nghệ là một trong những công cụ có vai trò quan trọng trong bảo vệ bản quyền trên nền tảng số. Vì vậy, cần nâng cao hỗ trợ đăng ký bản quyền, kiểm duyệt nội dung tự động, hỗ trợ pháp lý bản quyền hay phát hiện, báo cáo vi phạm bản quyền.

Các chủ đề về quyền tác giả, quyền liên quan và công nghiệp văn hóa, chính sách thuế, thông tin và truyền thông, lĩnh vực sáng tạo nội dung số tiếp tục được thảo luận tại phần trao đổi từ các chuyên gia.

Nhiều ý kiến cho rằng, sáng tạo nội dung số là một lĩnh vực mới tại thị trường Việt Nam. Sự giao thoa giữa kỹ thuật công nghệ cùng với sáng tạo tạo ra khó khăn không nhỏ đối với các đơn vị quản lý các nền tảng số, cũng như các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực này.

Các khó khăn về thuế không thể tránh khỏi, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của các doanh nghiệp. Thực trạng doanh nghiệp phải đóng thuế 2 lần khi kinh doanh trên các nền tảng của các quốc gia khác như Tiktok hay Facebook vẫn liên tục diễn ra.

Để khắc phục tình trạng này, Bộ Thông tin và Truyền thông và các đơn vị liên quan đóng một vai trò quan trọng trong quá trình thực thi các hành lang pháp lý về quyền tác giả. Luật Sở hữu trí tuệ năm 2022 đã có nhiều điểm mới về quyền tác giả, quyền liên quan, nhưng về mặt thực thi còn hạn chế.

Theo đó, cần có sự tích cực hơn nữa từ phía chủ sở hữu bản quyền trong các trường hợp sai phạm. Các đơn vị này có thể cung cấp chứng cứ của các bên phát hành bất hợp pháp, phối hợp với các dịch vụ cung cấp dữ liệu trung gian, lưu trữ máy chủ và đơn vị quản lý nhà nước nhằm giải quyết triệt để các vi phạm.

Bên cạnh đó, các đơn vị kinh doanh tại Việt Nam cũng cần trang bị đủ kiến thức để tỉnh táo trước các tranh chấp bản quyền. Giám đốc Trung tâm Công nghệ thông tin VNPost Vũ Kiêm Văn đề xuất dưới góc nhìn của một doanh nghiệp kinh doanh tại Việt Nam: Nhân lực của ngành cần được đào tạo chuẩn hóa về mặt quốc tế, nắm bắt được xu thế phù hợp với văn hóa các quốc gia mà người sáng tạo đó hướng tới. Bên cạnh đó, các cá nhân cũng cần hiểu rõ bản quyền tác giả để bảo vệ sản phẩm của mình trước hoạt động thương mại.

Tọa đàm là dịp để giao lưu, trao đổi nhiều nội dung thú vị, bổ ích về quyền tác giả, quyền liên quan; góp phần nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan, thúc đẩy các hoạt động sáng tạo và bảo hộ thành quả sáng tạo và phát triển các ngành công nghiệp văn hóa.

Song song với tọa đàm còn có nhiều hoạt động triển lãm, trưng bày các tác phẩm sáng tạo của các doanh nghiệp sáng tạo nội dung số diễn ra cùng ngày tại khách sạn La Thành, Hà Nội.